Algoloji (Ağrı Merkezi) Nedir? Ağrı Çeşitleri Nelerdir?

Davranış Bilimleri ve sağlık alanında Türkiye’nin ilk tematik üniversitesi olan Üsküdar Üniversitesi, uygulama ortağı NPİSTANBUL Beyin Hastanesi ile sağlık alanında önemli bir projeyi daha hayata geçirdi ve Ağrı (Algoloji) Uygulama ve Araştırma Merkezi’ni kurdu. Peki Üsküdar Üniversitesi bünyesinde açılan Ağrı (Algoloji ) Uygulama ve Araştırma Merkezi neleri hedefliyor?  Algoloji Merkezinde hangi ağrılar tedavi edilecek? Ama  hepsinden daha önemlisi:  Algoloji nedir? Ağrı merkezleri neler yapar? Ağrı tedavisi nasıl gerçekleştirilir? Gelin merak edilen tüm bu soruların yanıtlarını kısaca vermeye çalışalım.

ALGOLOJİ NEDİR?

Ağrı, hastalık, yaralanma gibi nedenlerle vücudun herhangi bir yerinde duyumsanan sürekli ve şiddetli acı hissetme durumudur. Organik bir nedene bağlı olan veya olmayan; insanın geçmişteki tüm deneyimlerini kapsayan ve hoş olmayan bu duyum tedavi edilmesi gereken bir durumdur.

Ağrının nedenlerini keşfetmek, teşhis, tedavi ve takibinin yapılması ile ilgilenen bölüme ise algoloji adı verilmiştir. Algoloji, 3 ay ya da daha uzun süren ağrıların tanı, tedavi ve takibinin yapıldığı tıp alanıdır. Algoloji biliminin amacı, kronik ağrı nedeni ile kişinin kaybettiği yaşam kalitesini geri kazandırmaktır.

ALGOLOJİ NE DEMEKTİR? ALGOLOJİ UZMANINA NE DENİR?

Latince “algo” sözcüğünün karşılığı “ağrı”dır. “Loji” ise “bilim” demektir. Algoloji “Ağrı bilim” anlamına gelir. Ağrıyı tedavi eden, algoloji bilimi ile uğraşan doktorlara “algolog” adı verilir. Algolog olabilmek için tıp fakültesini bitirdikten sonra anestezi­yoloji, nöroloji ve fizik tedavi ana bilim dallarından birinde uzmanlık eğitimi almış hekimlerin, iki yıllık “algoloji” yan dal uzmanlık eğitimini tamamlamış olması gerekmektedir.

ALGOLOJİ HANGİ HASTALIKLARA BAKAR?

Algoloji, genellikle kanser ağrıları, nevraljiler, kas-iskelet sistemi ağrıları, boyun ağrıları, omuz-kol ağrıları, sırt ağrıları, bel-bacak ağrıları, damar tıkanıklığına bağlı ağrılar, nedeni belirlenemeyen ağrıların tedavisi ile ilgilenir.

Algologların tedavisi ile ilgilendiği ağrılar şunlardır:

Baş ve yüz ağrıları

Baş ağrısı, en sık yaşanan şikâyetlerden biridir. Baş ve yüz ağrıları; ateşli enfeksiyonlar, sırt ağrısı ve baş dönmesi ile birlikte en sık doktora başvurma nedenlerindendir. Baş ve yüz ağrılarının sebeplerini teşhis etmek ve belirtileri tedavi etmek, tıbbi açıdan zordur. Çünkü Uluslararası Baş Ağrısı Topluluğu tarafından baş ağrısıyla ilgili 240 farklı neden tanımlanmıştır. En sık görülen kronik baş ve yüz ağrısı tipleri migren, gerilim tipi baş ağrısı, yüz nevraljisi (en sık olarak ‌trigeminal nevralji), omurga ile ilgili baş ağrısı şeklinde sıralanabilir.

Boyun, omuz ve kol ağrıları

Boyun, omuz ve kol ağrıları sıklıkla boyun fıtığı ya da boyun düzleşmesi gibi omurga ile ilişkili rahatsızlıklardan kaynaklanır. Boyun fıtığında omurilik ya da kola giden sinirlere bası olması sonucunda ağrılar ortaya çıkabilir. Bu ağrıların tedavisinde öncelikle ilaçlar ve fizik tedavi yöntemleri kullanılır. Fakat bazen uygulanan tedavilere rağmen ağrının giderilmesi mümkün olmaz. Bu durumda ‌algoloji bölümünden yardım alınabilir.

Sırt ve göğüs ağrıları

Sırt ağrısı toplumda sık rastlanılan bir şikâyettir. Çoğu insan için bu ağrı, ‌tolere edilebilir bir süre içerisinde dinlenme, fizyoterapi, tıbbi veya fiziksel tedaviler yoluyla kaybolur. Sırt ağrısı şikayeti olan hastaların çoğu, sadece kas ağrısından ‌muzdariptir. Fakat bazı hastalarda bağlar, omurga eklemleri, omurlar arasındaki diskler de işin içindedir. Bu durumda tedavisi zor kronik ağrılar görülebilir. Göğüs ağrıları, göğüs içi organ ağrılarının yansıması sonucu gelişebilir ve kalp, akciğer ya da ‌reflü kaynaklı olabilir. Kaslarından ya da kaburga sinirlerinin sıkışmasından kaynaklanan göğüs ağrıları da vardır.

Karın ve kasık ağrıları

Karın ve kasık bölgesinde geleneksel tedavilere yanıt vermeyen ağrı nedenlerinden bazıları, sinirlerin karın kasları içine sıkışması, sırt ve bel ağrılarından kaynaklanan yansıma ağrıları, karın içi organ ağrıları olabilir.

Bel ve bacak ağrıları

Kronik bel ve bacak ağrıları en az altı ay boyunca sırt veya bacakta ağrı olması durumudur. Ağrı genellikle belde algılanır; ancak uyluk, baldır ve ayak gibi başka bölgelere yayılabilir. Kronik bel ve bacak ağrılarının en önemli kaynağı omurga ve omurilikle ilgili sorunlardır. Bunlar siyatik, bel fıtığı ve disk dejenerasyonu gibi sorunlar olabilir.

Damar tıkanıklığına bağlı ağrılar

Vücuttaki organlara akciğerlerde temizlenen oksijen açısından zengin kanı taşıyan damarlara atardamar denir. Şeker hastalığı, damar sertliği, hipertansiyon, ‌hiperkolesterolemi gibi hastalıklar nedeniyle tıkanan atardamarlar, ilgili organlara yeterli kan götürülemez. Atardamar tıkanıklığına bağlı ağrılar, tıkalı damarların yeterince oksijenlenememesi sonucu ortaya çıkar. Örneğin kalp damarı tıkanırsa göğüs ağrısı, bacağa giden damar tıkanırsa bacak ağrısı görülür.

Şeker hastalığına bağlı ‌nöropatik ağrılar

Diyabet sadece kan damarlarına zarar vermekle kalmaz, sinir liflerine de saldırır. Tüm diyabet hastalarının yaklaşık üçte birinde sık sık kan şekeri seviyelerinin yükselmesi nedeniyle sinir hasarı gelişir. Bu, şeker hastalığının en sık görülen sekellerinden biridir ve çeşitli şikâyetlere neden olur. Sinir hasarını iyileştirmek her zaman mümkün olmasa da gelişen ‌nöropatik (sinir kaynaklı) ağrıları büyük ölçüde ortadan kaldıran tedavi seçenekleri mevcuttur. ‌Nöropatik ağrılar oldukça şiddetli ağrılardır ve bazı durumlarda morfine dahi cevap vermeyebilir. Bu durumda girişimsel ağrı tedavi yöntemleri devreye girer.

Kanser ağrıları

Kanser ağrıları özellikle son dönem kanser hastaları için yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen çok önemli bir sağlık sorunudur. Bu nedenle, onkoloji ve ‌algoloji uzmanlarına önemli görevler düşer. Hedef; kötü huylu bir kanser durumunda, hastanın yaşam kalitesini mümkün olan en uzun süre iyi bir düzeyde tutmaktır. Bu hastalarda genellikle iyi kalitede bir ağrı kontrolü sadece morfin türevleriyle ‌(opioidler) mümkündür. ‌Opioidlerin uygun doz ve aralıklarla kullanımıyla ağrı kontrol altına alınabilir. Bu da alanında tecrübeli ‌algoloji ve onkoloji uzmanlarının yardımıyla mümkün olacaktır.

Nedeni bilinmeyen ağrılar

Kronik ve geçmeyen ağrı şikâyeti olan bazı hastalarda ağrının nedenini saptamak zor olabilir. Böyle durumlarda girişimsel yöntemler kullanarak ağrının hangi sinirlerden kaynaklandığını tespit etmek mümkündür. Görüntüleme yöntemleri eşliğinde olası sinir sistemi bölgesine ‌kateter yerleştirerek verilen ilaçlarla ağrı kaynağı saptanabilir.

ALGOLOGLAR AĞRILARI NASIL TEDAVİ EDER?

Ağrı kişisel bir deneyimdir ve tedavisi de kişiselleştirilmiş yaklaşımları gerektirir. Ayrıntılı muayene sonrasında ağrı uzmanı tarafından hasta için en uygun tedavi seçenekleri belirlenmektedir.

Algolog tarafından ayrıntılı muayene edilen hastaya öncelikli olarak basit ağrı kesici ilaç tedavisi uygulanır. Ayrıca hastanın ağrısından kaynaklı uykusuzluk, depresyon veya iştah sorunlarını düzenleyen yardımcı ilaç tedavisi uygulanır.

Kronik ağrı şikâyeti olan ağrının hastalığa bağlı depresyon durumunu baskılamak için anti­depresanlar gibi yardımcı ilaçlar önerilebilir.

Basit ağrı kesici olarak reçete edilmeyen ilaçlardan fayda sağlamayan hastalara ise zayıf düzeyde morfin ve benzeri ilaç tedavisi başlanır. Morfinin seviyesi en düşük düzeyden başlanılarak hastanın ağrısına ne kadar etki ettiğine göre ilacın dozajı belirlenir. Eğer hasta zayıf morfin türevindeki ilaçlar ile fayda görmüyor ise güçlü morfin kullanımına geçilir.

Kanser ağrısı dışında kronik ağrıları veya diğer şikâyetlerinden dolayı algoloji bölümüne gelen hastaların tedavisinde morfin benzeri ilaçlarda yüksek dozlara çıkılmaz. Bu hastalıkların önceliği girişimsel tedaviler ile tedavi edilmesidir.

Başka bir tedavi yöntemi ise, ağrının olduğu bölgeye ait sinir bloklarının yakmak suretiyle devre dışı bırakılma işlemidir. Bu ileri düzey vakalarda hekimin uygun görmesi halinde uygulanan etkili bir yöntemdir.

Kanser hastaları dışındaki ağrı şikayeti olan hastalarda radyofrekans ve enjeksiyon yöntemi olumlu sonuçlar vermekte olup. Genellikle ağrı bu yöntemler ile tedavi edilebilmektedir.

AĞRI MERKEZİ NEDİR?

Ağrı merkezi; 3 aydan daha uzun süren ve “kronik” diye isimlendirilen ağrılarda başvurulması gereken bir merkezdir. Ağrı merkezlerinde ağrının nedeni araştırılıp tedavi uygulanır.

Ağrı merkezinde ağrı tedavisi bir ekip işidir ve multidisipliner bir yaklaşım ister. Ekipte; radyoloji, fizik tedavi, nöroloji, beyin cerrahisi, ortopedi gibi ve bu ekibin olmazsa olmaz bir parçası olan psikiyatri gibi…

Kronik ağrı; gerçekten insanın hayat kalitesini son derece olumsuz etkileyen ve psikolojisini bozan bir durumdur. Bazen kişi 7 gün 24 saat ve aylarca bu ağrıyı yaşar. Bazen de psikiyatrik bir hastalığınız vardır ona bağlı olarak da ağrı hissedebilir. Ağrı merkezinde kronik ağrılar tedavi edilmektedir.

Ağrı merkezinde, doğru bir ekip ile hızlı bir şekilde tanı koyup, tedavi planı uygulayabilirsiniz. Çoğu zaman ağrı çeken kişiler pek çok uzmana gider. Ağrılarının geçmesi için tüm yöntemleri deniyorlar. Ağrı Merkezlerinin işi bu kişilerin ağrılarına yoğunlaşarak tedavi sürecini multidisipliner yaklaşarak hastanın yaşam kalitesini artırmayı hedeflemektedir.

ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ AĞRI (ALGOLOJİ) UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ AĞRILARA ÇARE OLACAK

Üsküdar Üniversitesi bünyesinde faaliyetlerine başlayan Ağrı (Algoloji) Uygulama ve Araştırma Merkezi, bu alanda birçok ihtiyacı karşılamak üzere kuruldu. Üniversiteye bağlı Tıp Fakültesindeki tüm klinik anabilim dallarının tedavi bazlarını karşılayacak olan merkezde; ağrı konusunda yeni algoritmaların ve teknolojilerin geliştirilmesine katkı sağlanması, ağrı tedavilerinin uygulamaya konulması amacıyla ilgili her alanda bilimsel araştırmalar yapılması, altyapı ve işleyişin hazırlanması, ağrı tedavileri ile ilgili çalışmalar yapılması ve akademik eğitim faaliyetlerinin takip edilip yürütülmesi amaçlanıyor.

Ağrı tedavisi araştırmalarına destek sağlanacak

Türkiye’de ağrı tedavi araştırmaları için altyapı desteği verecek olan Ağrı (Algoloji) Uygulama ve Araştırma Merkezi, üniversite bünyesindeki sağlık hizmetleri ile ilgili alanlarda faaliyet gösteren fakülte, enstitü, yüksekokullar, meslek yüksekokulları, uygulama ve araştırma merkezleri ve diğer kurumlardaki bilim insanlarının, AR-GE projelerini de yürütecek. Merkez bünyesinde gerçekleştirilecek çalışmalar kapsamında; uluslararası düzeyde nitelikli bilimsel yayına dönüşen araştırma programları sürdürülecek. 

Sağlık için önemli iş birlikleri gerçekleştirilecek

Üsküdar Üniversitesi Ağrı (Algoloji) Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde ayrıca şu çalışmalar da gerçekleştirilecek:

Ağrı alanında üniversite bünyesindeki sağlık hizmetleri ile ilgili alanlarda faaliyet gösteren fakülte, enstitü, yüksekokullar, meslek yüksekokulları, uygulama ve araştırma merkezleri ile olduğu gibi diğer kurumlar ile de işbirliği yapılacak,

  • Eğitim ve sağlık hizmetlerinin verimliliği ile niteliği artırılacak, tıbbi araştırma ve uygulamaların en üst düzeyde gerçekleşmesi için bilimsel araştırma koşulları hazırlanacak,
  • Ulaşılabilir kaliteli hücresel tedavi ve araştırmaların sunulması sağlanacak,
  • Üniversite ve diğer üniversitelerin araştırma fonu yönetimleriyle iş birliği çerçevesinde projelere eğitim ve teknik destek sağlanacak,
  • Ağrı (algoloji) alanında temel ve uygulamalı araştırma yürüten ulusal ve uluslararası araştırma ve eğitim kuruluşları ile iletişim ağı oluşturulacak,
  • Ulusal ve uluslararası düzeyde seminer, konferans, sempozyum, kongre ve teorik ve uygulamalı kurs programları düzenlenecek.