GALENOS (129 – 200)

Antik Roma’nın en önemli hekimi, anatomi ve fizyoloji bilgini, düşünürüdür.
Özellikle anatomi biliminin gelişmesine büyük katkıda bulunmuştur. Bergama’da doğdu, 14 yaşına kadar mimar olan babasından matematik, astronomi, felsefe ve edebiyat dersleri aldı. İlk tıp eğitimini Pergamon’da (Bergama) aldı daha sonra İskenderiye’de eğitimine devam etti. Eğitimi sırasında Midilli adasında Aristo Okulu ve felsefecilerle tanıştı. Doğduğu kente dönerek hekimlik yaptı. 160’lı yılların başında Roma’ya yerleşti. Gladyatörlerin cerrahlığını yaptı, daha sonra Roma sarayının hekimi oldu. Tedavi çalışmalarının yanı sıra anatomi, fizyoloji, farmakoloji bilimleri ve ayrıca felsefe ile ilgilendi.

Zamanın tıp bilimine tamamıyla hâkim olan Galenos bu bilim dalını orijinal ilkelere göre yeniden düzenledi. Özellikle araştırma metodunun önemini fark etti ve analizlerin, hastalıkların incelenip iyileştirilmesinin temelini oluşturduğunu savundu. Galenos, Hipokratik tıp ilmi ve ahlakına sıkı sıkıya bağlı olmakla birlikte tecrübenin önemini inkâr etmedi, bizzat Hipokrat’ın tecrübi metoduna yoğun şekilde başvurduklarını ifade ederek onun tıbbına dair gelenekleşmiş yorumu aşmaya çalıştı. Galenos’a göre tıp sürekli gözlem ve tecrübeyle geliştirip temellendirilen bir teoridir; tıp hakkındaki bilgileri yalnızca geleneksel teoriden istidlalle doğmaz, yeni tecrübeler yeni bilgilerin de kaynağıdır. Tıp ilmi tecrübesiz ilerlemez. 400 eserinin olduğu tahmin ediliyor fakat günümüze 100 kadarı ulaşmıştır. En önemli eserleri; Latince koleksiyonu Claudii Galeni Opera Omnia başlığıyla yirmi cilt halinde neşredildi, Galenos’un eserlerinden yapılmış iktibaslardan oluşan İngilizce antoloji Greek Medicine adlı bir çalışma içinde yayımlandı, yine onun tıbbî eserlerine dair ayrıntılı bir bibliyografya Fuat Sezgin’in kitabında mevcuttur (GAS, III, 68-140).