Galat-ı meşhur: X-raydan geçen besinlerin kimyası bozulur mu?
Yoğun insan sirkülasyonunun yaşandığı, havalimanları, alışveriş merkezleri, kamu binaları ve otobüs terminalleri gibi kalabalık alanlarda güvenliği sağlamak amacıyla x-ray cihazları bulunur. X-ray cihazlarının çalışma prensibinde radyasyonun kullanılmasından dolayı, bu cihazların tükettiğimiz gıdaları olumsuz olarak etkileyip etkilemediği noktasında şüpheye düşeriz. En sonunda gıdaları bu cihazlardan geçirmek istemeyiz. Peki bu bilginin doğruluğu nedir? X-raydan geçen besinlerin kimyası bozulur mu? Anadolu Ajansı Teyit Hattı, “X-raydan geçen besinlerin kimyası bozulur mu?” sorusunu Üsküdar Üniversitesi Tıbbi Görüntüleme Teknikleri Bölümünden Öğr. Gör. Elif Ebru Altunsoy Güçlü'ye sordu.
Altunsoy-Güçlü, “X-ışını, yüksek enerjili elektromanyetik radyasyonun bir türüdür. X-ışını, çok kısa dalga boylarına sahiptir ve yüksek enerjileri nedeniyle maddenin içine nüfuz edebilir. Bu özellikleri sayesinde maddelerin iç yapısını incelemede de önemli bir araçtır. X-ışınları, günümüzde birçok farklı alanda kullanılmaktadır.” dedi.
“X-ray cihazları, içerikleri hakkında bilgi sağlamak amacıyla nesnelerin, insanların ve araçların bir x-ışını kaynağına maruz bırakıldığı cihazlardır.” şeklinde konuşan Altunsoy-Güçlü, bu cihazların yapısında, bir x-ışını kaynağı ve bu ışınları algılayan dedektörlerin bulunduğunu aktardı.
X-ray cihazlarından yayılan radyasyon besinlere zarar vermez
Sanılanın aksine, x-ray cihazlarından yayılan radyasyon besinlere zarar vermediğinin altını çizen Altunsoy-Güçlü, “Bunun sebebi, x-ray cihazlarının çok düşük dozlardaki x-ışınları ile görüntü alan sistemler olmasıdır.” dedi.
Altunsoy-Güçlü şöyle devam etti:
“Ayrıca, x-ışınları geçtikleri maddelere radyoaktif özellik kazandırmazlar. Maddeden geçerek yollarına devam ederler. Depolanma ve geçtikleri maddeye radyasyon yükleme özelliğine sahip değildir. Bu sebeple x-ray cihazlarından geçen besinleri tüketmenin, bilinen bir yan etkisi yoktur. Ayrıca gıda sektöründe x-ışınları; besinlerin sterilizasyonlarının sağlanması ve besinlerin raf ömrünü uzatma gibi alanlarda kullanılmaktadır.”
X-ray cihazları radyasyonun yayılmasını engelleyecek şekilde tasarlanır
X-ray cihazlarının kullanımında en önemli noktanın cihazdan geçen insanların ve yakınındaki personelin maruz kaldığı radyasyon düzeyi olduğunu, bu yüzden de insan sağlığına zarar verilmemesi için oranların ulusal ve uluslararası güvenlik standartlarına uygun olarak ayarlandığına işaret eden Elif Ebru Altunsoy Güçlü, “X-ray cihazları, radyasyonun çevreye yayılmasını önlemek amacıyla kurşun levhalar veya panellerle kaplanmıştır ve tünel çıkışlarına da kurşunlu vinil perdeler yerleştirilmiştir. Kurşun, radyasyon zırhlamasında kullanılan en etkili malzemelerden biri olduğundan, x-ışınlarının etrafa yayılmasını önlemektedir.” diye ekledi.
Farklı türdeki X-ray cihazlarının güvenliği arasında bir fark yoktur
Altunsoy-Güçlü, genel olarak güvenlik sektöründe kullanılan x-ray cihazlarında çok düşük dozlu x-ışınları kullanıldığını belirterek, şunları söyledi:
“Bu ışınların geçtiği maddeler radyoaktif olmazlar ve maddede depolanmazlar. Bu sebeple kapı şeklindeki x-ray veya kabin şeklindeki x-ray cihazlarının besin güvenliği açısından bir tehdit oluşturmadığını ve aralarında bir fark olmadığını belirtebiliriz.”