Beyin kaslarını geliştiren ilk yerli proje hayatta…

İnsanlar artık daha kaliteli yaşamak, daha az unutmak, daha çok şey hatırlamak ve karar verirken iki üç veriyle değil de daha çok veriyle karar vermek istiyor. Bunun için ise kişinin anlama, kavrama ve karar mekanizmalarının iyi çalışması gerekiyor. Üsküdar Üniversitesi’nin, dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve muhakeme bozukluğu gibi sorunlar yaşayan bireylerin rehabilitasyon yöntemlerinden yararlanmaları amacıyla Tükiye’nin ilk yerli bilişsel onarım projesini hayata geçirdi. Prof.Dr. Nevzat Tarhan, “Kültürümüze ve toplumumuzun düşünce tarzına uygun projelere ihtiyaç duyuluyordu. Bu proje bu ihtiyaca karşılık verecek şekilde hazırlandı. Nasıl fizik tedavi kol ve bacak kaslarını egzersiz yaparak güçlendiriyorsa zihinsel fonksiyonları da güçlendirmek gerekiyor. Bu proje beynin kaslarını geliştiren bir proje.” 

Üsküdar Üniversitesi'nin Üsküdar Kaymakamlığı ortaklığı ve Bağcılar Kaymakamlığı iştiraki ile gerçekleştirdiği, İstanbul Kalkınma Ajansı’nın (İSTKA) desteği ile yürüttüğü “Beynini Çalıştır Kendini Yenile Projesi”nin kapanış toplantısı gerçekleştirildi.

Çarşı Yerleşkesi Emirnebi2 Konferans Salonu’nda düzenlenen törende konuşan İstanbul Kalkınma Ajansı İSTKA’dan Yasemin Özlem Mailoğlu, bir yıldan bu yana yoğun bir çalışma yürüten proje ekibine teşekkür ederek “İSTKA olarak Türkiye’nin ilk bilişsel onarım programı olması açısından oldukça önemli gördüğümüz bir proje. Böyle bir projeye hem maddi hem de manevi yönden elimizden gelen desteği verdiğimizi düşünüyoruz. Bu projelerin devamı umarım gelir. Projemizin de ilerleyen dönemlerde çok daha güzel çok daha farklı hedef kitlelere ulaşacağını düşünüyorum” dedi.

Bu projede Türkiye’nin ihtiyaçları gözetildi

Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Nevzat Tarhan da konuşmasında projenin ilk yerli bilişsel onarım projesi olduğuna dikkat çekerek toplumun ihtiyaçları doğrultusunda üretildiğini söyledi. Projesi gerçekleştiren ekibin toplumun ihtiyaçları doğrultusunda bu çalışmayı yaptıklarını belirten Prof.Dr. Tarhan, şunları söyledi:

“Bilişsel rehabilitasyon ve bilişsel onarım projesi ilk yazıldığında Üsküdar Üniversitesi olarak bunun aslında dünyada bu konudaki yeni bilgi, veriler ve bilimsel referanslarla güçlü bir kaynağı vardı. Fakat daha önce böyle bir proje yazılmasıyla ilgili bilimsel dayanak referans azdı ve yeni yeni başlamıştı. Cumhur Hoca’nın başkanlığındaki bu ekip burada çok proaktif davrandı ve hemen bu projeyi Türkiye’ye, bizim kültürel değerlerimize, düşünce stiline uygun bir proje olarak gerçekleştirdi. Böyle bir ihtiyaç vardı. Arkadaşlarımız bunu gerçekleştirdi. Hastane olarak uzun zamandır Viyana Test Sistemi’nin kognitif rehabilitasyon projesini uyguluyorduk. Bu dışa bağımlı bir uygulamaydı. Kognitif rehabilitasyonda kişinin dikkati sürdürmesi, çoklu dikkat, kişisel hafıza, uyanıklık, sebat gibi çeşitli zihinsel fonksiyonlarını geliştirmeyle ilgili çalışmalar yürütülüyor. Daha önce niye yoktu? Çünkü beynin nasıl çalıştığı bilinmiyordu. Şimdi beynin nasıl çalıştığı bilindiği için ihtiyaç daha da arttı. Ortalama ömür uzadı. İnsanlar daha kaliteli yaşamak istiyorlar, daha az unutmak istiyorlar. Daha çok şey hatırlamak istiyorlar. Karar verirken iki üç veriyle değil de daha çok veriyle karar vermek istiyorlar. Bunun için de kişinin anlama, kavrama ve karar mekanizmalarının iyi çalışması lazım. Günlük zihinsel yaşantımızda beynin iki ana fonksiyonu var: Nörobiyolojik ve nöropsikolojik fonksiyon. Nörobiyolojik fonksiyon bir şehrin altyapısı ve yolları gibidir. Burada sinyal akışı, elektrik akışı ve kimyasal akış var. Bu yolların akışına bir de bilgi akışı ekleniyor. Bunlar da psikolojik veriler. Altyapı iyi olmazsa psikolojik veriler yani insanın duygularını yönetmesi, ruhsal fonksiyonlarını, bilişsel fonksiyonlarını yapması mümkün olmuyor.”

Fizik tedavi kasları, Bilişsel Onarım Projesi beyni güçlendiriyor

Bilişsel Onarım Projesi’nin geliştirilmesi gereken bir proje olduğunu belirten Prof.Dr. Tarhan, “Şu anda bu projenin temeli hazırlandı. Beyin fonksiyonları o kadar farklı ki beynin şekil, renk ve büyüklük fonksiyonları ayrı ayrı değerlendiriliyor. Akıl yürütmeyi sebep sonuç ilişkisini ayrı değerlendiriyor. Ayrıca çoklu dikkat, uzun süreli bellek gibi bütün bilişsel fonksiyonları geliştiriyor. Öfke ve stres kontrolü tedavilerini yapabiliyoruz. Bunun olması iş hayatında başarıyı ve verimi artırıyor. Kişinin çoklu dikkatini artırıyor ve bakış açısını geliştiriyor. Nasıl fizik tedavi kol ve bacak kaslarını egzersiz yaparak güçlendiriyorsa zihinsel fonksiyonları da güçlendirmek gerekiyor. Bu proje beynin kaslarını geliştiren bir proje. Beyindeki yolları, konneksiyonları ve bağlantıları geliştiren bir proje. Bu proje başlangıç olarak yapıldı ama diğer alt testlerle ölçülerek ve alt onarım programlarıyla geliştirilerek beynin her türlü fonksiyonlarını geliştirmeye yardımcı olacağını düşünüyorum. Projeyi geliştirenler burada bırakmasın” diye konuştu.

Projeye ve sonuçlarına ilişkin bir slayt ve video gösterisinin de yapıldığı törende Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Teknoloji Transfer Ofisi, Ar-Ge Koordinatörü ve Proje Koordinatörü Doç. Dr. Cumhur Taş, Türkiye’nin ilk bilişsel onarım projesinin sonuçlarını açıkladı.

Sağlıklı insanların da bilişsel sorunları vardır

Bilişsel bozulmanın dikkat bozulması, bellek bozulması, muhakeme sorunlarıyla ilgili giden bir bütünün tanımı olduğunu belirten Doç. Dr. Taş, “Bu alanlarda sorun yaşadığınız zaman biz psikiyatristler ve sinirbilimciler olarak sizlerde bilişsel sorunlar olduğunu öngörebiliyoruz. İlla ki bir hastalık düzeyinde olması gerekmiyor. Sağlıklı insanların da bilişsel sorunları var. Nasıl ki bir vücut geliştirici kaslarını geliştirebiliyorsa sizler de beyin egzersizleri kullanarak bu sorun yaşadığınız işlevleri, bellek ve dikkat kusurlarınızı geliştirebiliyorsunuz. Bilişsel sorunları iyileştirmeyi hedefleyen çok farklı programlar üretildi. Ülkemizde ne yazık ki yapılmadı ve hep dışarıdan programları kullanmak zorunda kaldık. Yaptığımız proje sonunda size sunacağımız programın bir özelliği de yapılmış tüm programların bir elekten geçirilmesi, kendi kültürümüze uyarlanmasıyla oluşmuş bize özgü bir programı tamamlamış olmamız” diye konuştu.

Projede 40 kişiye bilişsel terapi vermeyi hedeflediklerini ancak bu sayının üzerine çıkarak 57 kişiye 10 günlük bir rehabilitasyon eğitimi verdiklerini ve projeye gençlerin büyük ilgi gösterdiklerini söyledi.

Üsküdar ve Bağcılar olmak üzere iki farklı bölgede yaptıkları çalışmanın kendilerine farklı demografik yapı, gelir ve eğitim düzeyindeki farklılıkların projeye zenginlik kattığını belirten Doç. Dr. Cumhur Taş, her iki ilçede 736 kişiye testler uyguladıklarını, Üsküdar’da 731 katılımcı ile 8, Bağcılar’da 788 kişinin katıldığı 9 seminer gerçekleştirdiklerini söyledi.

Psikiyatristler olarak ilaçla tedavide yüzde 20’lik iyileşmenin büyük bir başarı sayıldığını belirten Taş, proje sonunda katılımcıların proje başındaki kapasitelerine göre 8 haftada önemli değişim yaşadığını belirterek yürütücü işlevlerde % 22, bellekte ve dikkat konusunda %48 oranında fayda sağlandığını söyledi.

Türkiye’nin ilk Yerel Bilişsel Onarım Projesi

Projede bilişsel bozulma sorunları sebebiyle yaşam kalitesi bozulan kişilere ve akademik başarısı olumsuz etkilenen gençlere uygulanmak üzere bilgisayar destekli bilişsel onarım terapilerinin geliştirilmesi ve kişilerin bu yöntemlerden yararlanması amaçlandı. Proje kapsamında dezavantajlı, dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve muhakeme bozukluğu yaşayan 300 liseli genç ve  100 yetişkin bireye rehabilitasyon desteği verildi.

Akademik literatürde “bilişsel bozulma” olarak tanımlanan dikkat dağınıklığı, unutkanlık ve muhakeme bozukluğu gibi sorunlar, etkilenen tüm bireylerin yaşam kalitesini bozarak kişinin yaşam kalitesini düşürürken gençlerin akademik başarısını olumsuz etkiliyor. Projede bu sorunlara yönelik farkındalık oluşturmak ve AR-GE çalışmaları barındıran yenilikçi bir rehabilitasyon programı ile bilişsel sorunlar yaşayan bireylerin yenilikçi bilişsel rehabilitasyon yöntemlerinden yararlanmalarını sağlamak hedeflendi. Projeyle ayrıca sağlıklı yaşlanmanın da önünde büyük bir engel olan bilişsel bozuklukların belirlenmesi, bu alanda farkındalık oluşturulması amaçlandı.

Yapılan saha uygulamalarına ek olarak egzersizlerin çevrimiçi erişilebilir olması amaçlanarak hazırlanan brainer.me, Türkiye’de geliştirmiş ve ücretsiz olarak hizmete sunulan ilk bilgisayar tabanlı bilişsel onarım web sitesi olarak anılıyor.

Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA)