Pandemi sürecinde dizi izleme alışkanlıkları değişti
Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, pandemi sürecinde üniversite gençlerinin dizi izleme alışkanlıkları ve gündelik yaşam pratikleri üzerine geniş kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Araştırmaya Türkiye’nin 73 şehrinde 146 farklı devlet ve vakıf üniversitelerinde öğrenim gören 18-26 yaş arasında toplam 1865 ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisi katıldı. Salgın sürecinde dizi izleme düzeyinde artış olduğunu belirten katılımcıların oranı %70,2 oldu. Katılımcıların %56,7’si 19.00-23.00 arası, %34,3’ü 23.00-09.00 arası dizi izlediğini belirtti. Araştırma, üniversite gençliğinin, yabancı dizileri yerli dizilere göre daha başarılı bulduğunu da gözler önüne serdi.
Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı önderliğinde Türkiye genelinde yürütülen araştırmanın gerçekleşmesinde Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü lisans öğrencileri Feyza Keskin ve Zeynep Cansoy aktif görev aldı.
Bu araştırmayla genel olarak pandemi sürecinde üniversite öğrencilerinin zamanlarını nasıl geçirdiklerini incelemek ve spesifik olarak internette geçirilen vaktin büyük kısmını kaplayan dizi izleme alışkanlıklarının analizini yapmak ve pandemi sürecinde gündelik yaşamın ve alışkanlıkların nasıl şekillendiğini ve değiştiğini farklı değişkenler üzerinden incelemek amaçlandı.
Araştırmaya 1865 öğrenci katıldı
Çevrimiçi anketle gerçekleştirilen çalışmaya, Türkiye’nin 73 şehrinde 146 farklı devlet ve vakıf üniversitelerinde 2020-2021 Akademik Yılında öğrenim gören 18-26 yaş arasında 79 farklı bölüm ve programdan toplam 1865 ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisi katıldı.
Araştırmaya ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “%60,1’i kadın (1121 kişi), %39,9’u erkek (744) olan katılımcıların %77,6’ı lisans, ,8’i ön lisans, ,6, %4,7’i yüksek lisans ve %0,9’u ise doktora öğrencisidir. Katılımcılardan %59,6’ı (1.112) devlet üniversitesinde, %40,4’i ise (753) vakıf üniversitesinde öğrenim görmektedir. Katılımcı öğrencilerin %40,4’ü 18-20 yaş arası, %36,8’i 20-22 yaş arası , ,7’si 22-24 yaş arası, ,1’i 24 yaş ve üzeri oluşturmaktadır” dedi.
Zamanlarının önemli bir kısmı internette sosyal medya platformlarında geçiriyorlar
“Günde kaç saat kitap okuyorsunuz?” sorusuna yanıt olarak katılımcıların %39,1’i 1-2 saat, %36’sı 1 saatten az, ,4’ü 2-4 saat, %4,9’u 4-6 saat kitap okuduklarını belirtti. 6 saat ve üzeri diyenlerin oranı %2,5 oldu.
“Günde kaç saat televizyon izliyorsunuz?” sorusuna cevaben katılımcıların %60,5’i bir saatten az, %23’ü 1-2 saat, ,2’si 2-4 saat, %2,9’u 4-6 saat televizyon izlediklerini belirtti. 6 saat ve üzeri diyenlerin oranı %1,3 oldu.
Katılımcılara günlük kitap okuma süreleriyle alakalı sorunun yanıtlarına göre, kişinin kaldığı yere bağlı olarak okuma süresinde değişiklik olduğu görüldü. “1 saatten az” seçeneğini işaretleyen toplam katılımcıların %58,2’si “Aile ile” kalan, %21,9’u “Yurtta” kalan, ,8’i “Arkadaş ile evde” kalan, %7’si “Tek başına evde” kalan ve %2,1 oranla “Akraba yanında” katılımcılar olduğu görüldü.
%31,1 günde 2-4 saat internette zaman geçiriyor
“Günde kaç saat internette vakit geçiriyorsunuz?” sorusuna katılımcıların %31,1’i “2-4 saat”, %29,9’u 4-6 saat, %21, 2’si 6 saat ve üzeri, ,7’si i 1-2 saat olarak yanıt verdi. Bir saatten az olarak belirtenlerin oranı ise %2 oldu. “İnternette en çok nasıl vakit geçiriyorsunuz?” sorusuna ise katılımcıların %49,8’i sosyal medya kullanarak, %24’ü dizi film izleyerek, ,1’i kitap, makale tarzı araştırma amaçlı, %8,1’i oyun oynayarak, %6’sı ise daha çok eğitim amaçlı (çevrimiçi eğitim, proje yazımı, yabancı dil öğrenimi vd.) amaçlarla interneti kullandıklarını belirtti.
Pandemi dizi izleme oranlarını artırdı…
“Salgın sürecinde dizi izleme düzeyinizde artış oldu mu?” sorusuna katılımcıların %70,2’si “evet oldu”, %29,8’i ise “hayır” yanıtını verdi. “En çok hangi saat aralığında dizi izliyorsunuz?” sorusuna ise katılımcıların %56,7’si 19.00-23.00 arası, %34,3’ü 23.00-09.00 arası, %8,9’u ise 09.00-19.00 yanıtını verdi.
Daha çok komedi seyrediliyor…
“İzlemeyi en çok sevdiğiniz dizi türü hangisidir?” sorusuna katılımcıların %21,6’sı komedi, , 9’u dram, ,9’u aksiyon, ,1’i macera, %6,7’si gerilim, %6,5 i romantik, , %2,5’i korku tarzı dizi izlediklerini belirtti. Katılımcıların ,9’u ise hiç dizi izlemediklerini kaydetti. Bu soruya verilen yanıtlar, cinsiyete göre karşılaştırıldığında aksiyon türü dizileri erkeklerin %8,2’si ve kadınların %7,2’si, dram türünü kadınların ,3’ü ve erkeklerin %3,5’i, komedi türünü kadınların ,2’si ve erkeklerin %6,9’u, romantik türü kadınların %7,6’sı ve erkeklerin %1,2’i, macera türünü kadınların %6,3’ü ve erkeklerin %5,4’ü, bilimkurgu türünü kadınların %2,05’i ve erkeklerin %1,4’ünün tercih ettikleri görüldü.
Dizinin içeriği önemli!
“İzlediğiniz dizilerde sizin için en önemli unsur nedir?” sorusuna ise %84,6’sı dizinin içeriği ve konusunun, ,9’u oyuncu kadrosunun, %1,7’si yönetmenin, %0,8’i yapım şirketinin, %0,5’i TV kanalının önemli olduğunu belirtti. “İzlediğiniz dizileri nasıl seçiyorsunuz?” sorusuna katılımcıların cevapları ise %58,6 “kendi arayışım”, ,9 “arkadaş tavsiyesiyle”, , 8 “öne çıkanlar”, ,3 “popüler olanlar” şeklinde sıralandı. “İzlediğiniz dizilerle ilgili gazete, internet, sosyal medya ve televizyon aracılığıyla yayımlanan haberleri takip ediyor musunuz?” sorusuna katılımcıların %26’sı “evet”, %53’ü “bazen” ve 21,1 “hayır” yanıtını verdi.
Öğrenciler yerli dizileri vasat buluyor
“Ülkemizde yayınlanan dizilerden memnuniyet durumunuz nedir?” sorusuna katılımcılardan 1-10 arası puan vermeleri istendi. Bu soruya katılımcıların yalnızca ,5’i orta düzey memnuniyet ifadesi olan “5” ve %9, 3’ü “6” puanı verdi. “7” ve üzeri bir değer belirten katılımcıların oranı %9,5 oldu. Katılımcıların önemli bir oranı olan %66,9’u ise yerli dizilerden memnuniyet düzeylerini “4” ile “1” puan arasında değerlendirdi.
Şiddet ve cinsellik içeren sahneler rahatsız ediyor
“Dizi ve filmlerde sizi en çok rahatsız eden unsur nedir?” sorusuna katılımcıların %33,2’si şiddet içeren sahneler, %30,9’u kadınların fiziksel olarak öne çıkartılması, ,7’si cinsellik içeren sahneler , %2,8’i alkol ve tütün kullanımı olduğunu belirtti.
Dizi ve filmler Türkiye için yurtdışında doğru imaj oluşturmuyor
“Dizi ve filmlerin ülkemizle ilgili yurtdışında doğru imaj oluşturduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna katılımcıların büyük bir çoğunluğu olan %77,4’ü “hayır düşünmüyorum” yanıtını işaretlerken, ,4’ü “evet düşünüyorum” yanıtını işaretledi ve %7,2’si ise bu hususta kararsız olduklarını belirtti. “Dizi ve filmlerde görüp satın aldığınız herhangi bir ürün var mı?” sorusuna katılımcıların %79,7’si “hayır yok” yanıtını işaretlerken, %20,3’ü “evet var” yanıtını verdi.
Dizi karakterleri etkili oluyor
“İzlediğiniz dizilerde sizin yaşamınızı etkilediğini düşündüğünüz bir karakter var mı?” sorusuna katılımcıların yalnız ,1’i “evet var” diye cevap vererek kendilerini etkileyen dizi karakterlerin isimlerini belirtti. Bu karakterler arasında; Ezel, 7 Güzel Adam: Erdem Beyazıt, Şahsiyet: Agâh Beyoğlu, Anne with an E: Anna, AŞK101: Sinan, HIMYM: Barney Stinson, HIMYM: Ted Mosby, Behzat Ç: Akbaba, The Good Place: Chidi Anagonye, Dexter: Dexter, Ertuğrul Gazi, Yapımcı Esther Shapiro, Deli Yürek: Yusuf Miroğlu,Yunus Emre, Oyuncu Will Smith, Breaking Bad: Walter White, Peaky Blinders: Thomas Shelby, The Peanut Butter: Zac, The Handmaid’s Tale: Offred, Kurtlar Vadisi: Süleyman Çakır, Kurtlar Vadisi: Polat Alemdar, Kurtar Vadisi: Duran Emmi, Kuzey-Güney: Kuzey Tekinoğlu, Parks and Recreation: Leslie Knope, The Office: Michael Scott, Game of Thrones: Ned Stark, Arrow: Oliver Queen, Sherlock Holmes: Sherlock Holmes gibi karakterler yer aldı.
Bazı dizi karakterleri gençleri bunalıma sürüklüyor
“Daha öncesinde dizi ve filmlerin etkisinde kalarak herhangi bir ruhsal problem yaşadığınızı mı?” sorusuna ,4’ü “evet yaşadım” yanıtını verdi. Ayrıca bu grup katılımcıya yöneltilen ne tür bir etkilenmeye maruz kaldıklarını sorusuna çok ilginç yanıtlar geldi. Nitekim “dizideki karakter bunalımdaydı ve ben de bu etkide kalıp hiçbir sebep olmadan kendimi sürekli mutsuz hissediyordum” veya “Çizgili pijamalı çocuğu izlediğimde savaşta en çok zarar gören kişilerin ve ölümlerin en çok çocuklarda görüldüğünü gördüğümde çok boş bir hayat yaşadığımı anladım ve ona göre hayatımı şekillendirmeye çalıştım” tarzındaki yanıtlarla birlikte “Gözlerimi kapatıp tek başıma uykuya dalamıyordum” tarzında psikolojik bunalıma işaret eden yanıtlar da geldi.
Gençler arasında yabancı diziler daha çok tercih ediliyor
Katılımcılara izledikleri yerli ve yabancı olmak üzere en fazla izlenen 3 dizi ismi yazma olanağı veren soruya katılımcıların %64,5’i yanıt verdi. Bu soruya katılımcılar tarafından 67 yabancı ve 37 yerli dizi ismi belirtildi.
İzlenen yabancı diziler arasında ilk 5 yabancı dizi:
1- HIMYM: 80 (%6,6)
2- Queen’s Gambit: 73 (%6,06)
3- Breaking Bad: 67 (%5,56)
4- Prison Break: 63 (%5,2)
5- Dark: 62 (%5,1)
En çok izlenen ilk 5 yerli dizi:
1-Masumlar Apartmanı: 146 (,1)
2- Kırmızı Oda: 124 (10,3)
3- Sadakatsiz: 71 (%5,9)
4- Bir Başkadır: 65 (%.4)
5- Ezel: 39 (%3,2)
Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA)