Vertigo nedir?

Son Güncellenme Tarihi : 09.12.2021 16:06

Vertigo, iç kulağın, yarım daire kanallarında bulunan hız sensörlerinin işlev bozukluğundan kaynaklanmaktadır.¹ Vestibüler sistemdeki dengesizlikten kaynaklanan baş dönmesinin bir alt tipidir².

Vertigonun görülme sıklığı nedir?

Baş dönmesi şikayeti, birincil basamak hastanelere acil giriş nedenlerinin %20’sini oluşturmaktadır^3,4. Hastanın yaşı arttıkça vertigo görülme sıklığı da artmaktadır⁵.

Halk arasında en çok karşılaşılan/bilinen durumların başında;

• Ortostatik hipotansiyon (ani hareket ile oluşan kan hacmindeki anlık düşüş) sonucu  göz kararması ile birlikte görülen baş dönmesi hissi
• Kulaktaki kristallerinin oynaması sonucu oluşan “vertigo hastalığı” gelmektedir.

Bunların hepsini değerlendirirken her dengesizlik hissinin vertigo olmadığı da akılda tutulmalıdır. Vertigo bir hastalık değil semptomdur.

Her baş dönmesi vertigo mudur?

Sıklıkla sersemlik, bayılma öncesi durum gibi diğer kavramlarla karıştırılabilen vertigo; “kişinin kendisinin dönmesi” veya “çevrenin dönmesi” olarak tanımlanmaktadır. Dizziness kavramının bir alt basamağıdır. Genellikle, vertigo yaşayan bireylerde semptomlar azaldıktan sonra dizziness hissi devam etmektedir.

Dizziness kavramı 4 alt başlıkta incelenmektedir; vertigo, presenkop, dengesizlik ve sersemlik⁶. Kişiler genellikle yaşadıkları durumu “yerin ayaklarının altından kayması” şeklinde tarif etmektedirler.

Pre-senkop; bayılma öncesi durum olarak klinikte karşımıza çıkarken, senkop bayılmanın gerçekleştiği durumudur. Bazı durumlarda presenkop evresinde dengesizlik hissi yaşanabilmektedir fakat vertigo ile ayrımının yapılması gerekmektedir⁵.

 Pek çok ilaç presenkopa neden olabilmektedir. Bu tür şikayetleri olan hastalarda yaklaşımlar tekrar değerlendirilmelidir. Dengesizlik için yaygın olarak parkinson hastalığı ve diyabetik nöropati düşünülürken Depresyon, anksiyete ve hiperventilasyon sendromu gibi psikiyatrik bozukluklar sersemlik hissine neden olabilmektedir⁵.

Vertigo bulguları nelerdir?

 Baş dönmesine; mide bulantısı/kusma, bilinç kaybı, terleme, işitme kaybı, çınlama, baş ağrısı, göz kararması, çift görme, pozisyon değişimlerine hassasiyet gibi birçok şikayet eşlik edebilmektedir.

Vertigo hastalığı nasıl teşhis edilir?

Hastanın öyküsü genellikle vertigo'nun iç kulak kaynaklı mı yoksa santral sistem kaynaklı mı gerçekleştiğini belirlemenin anahtarıdır². Değerlendirmeler, genellikle odyologlar tarafından yapılmakla birlikte multidisipliner olarak kulak burun boğaz doktorları, nörologlar ve radyologlardan oluşan bir ekip ile gerçekleştirilmektedir.

• Santral sinir sistemi kaynaklı baş dönmelerini ayırt edebilmek için nörolojik muayene,
• Kulakta yer alan denge merkezi ile ilgili olup olmadığını değerlendirebilmek için odyolojik değerlendirme,
• Sorunun yerini saptayıp ilgili durumu görebilmek içinse görüntüleme yöntemleri tanılama için çok önemlidir⁵.

Santral sinir sistemini ilgilendiren patolojiler kulak burun boğaz ve/veya nörologlar tarafından değerlendirilip medikal tedavisi gerçekleştirilirken, kulaktaki denge merkezi kaynaklı baş dönmelerinin tanı ve re/habilitasyonu odyologlar tarafından gerçekleştirilmektedir.

Vertigo özellikle yaşlı hastalarda birçok nedenden kaynaklanabileceğinden, ayrım yapmak önemli ve zor olabilmektedir. Bu noktada baş dönmesinin tipi ve süresini iyi ayırt etmek önemlidir⁵.

Vertigo neden olur?

Vertigo'nun en yaygın nedeni olarak, benign paroksismal pozisyonel vertigo(BPPV) gösterilmektedir. Odyologların etkilenen iç kulak bölümüne göre uyguladıkları manevralarla tedavi edilirler. Diğer yaygın vertigo nedenleri arasında; vestibüler nörit, Ménière sendromu, migren ve vertebrobasiler yetmezlik¹, anksiyete, hareket hastalığı, seröz otitis media⁵ gösterilmektedir.

Vertigo nasıl tedavi edilir?

Vertigo tedavisi mümkün olduğunca altta yatan nedene göre biçimlendirilmelidir².

Tedavide genellikle vestibüler rehabilitasyon egzersizleri yer almaktadır. Bu egzersizlerle beyin, dengeyi sağlamak için görsel ve proprioseptif ipuçları kullanılarak eğitilmektedir³. Medikal tedavi seçeneği (vestibüler supresanlar), vertigoya sebebiyet veren herhangi bir neden bulunamadığında semptomları baskılamak için kullanılabilmektedir².

Kaynaklar

1-Hain, T. C., & Uddin, M. (2003). Pharmacological treatment of vertigo. CNS drugs, 17(2), 85-100.

2-Baloh, R. W. (1998). Vertigo. The Lancet, 352(9143), 1841-1846.

3- Post, R. E., & Dickerson, L. M. (2010). Dizziness: a diagnostic approach. American family physician, 82(4), 361-368.

4- Zwergal, A., & Dieterich, M. (2020). Vertigo and dizziness in the emergency room. Current Opinion in Neurology, 33(1), 117-125.

5- Swartz, R., & Longwell, P. (2005). Treatment of vertigo. American family physician, 71(6), 1115-1122.

6- Muncie Jr, H. L., Sirmans, S. M., & James, E. (2017). Dizziness: approach to evaluation and management. American family physician, 95(3), 154-162.