Son Güncellenme Tarihi : 09.12.2021 14:41
-“Gürültülü ortamlarda başkalarını anlamakta güçlük çekiyorum.”
-“İnsanlar sanki fısıldıyormuş gibi konuşuyor.”
-“Kelimeleri ve sesleri ayırt etmede zorlanıyorum.”
-“Duyuyorum ama anlamıyorum.”
-“Televizyonu çok yüksek ses seviyesinde izlediğimi söylüyorlar.”
Sayılan belirtiler yüksek ihtimalle bir işitme kaybının habercisidir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre işitme kaybı, dünya çapında tahmini 466 milyon kişinin muzdarip olduğu en yaygın duyusal eksikliktir. Bebeklikten yaşlılık dönemine kadar her yaşta işitme kaybı yaşanabilmektedir.
İşitme kaybı, kulaklarımızda veya sesi beyne taşıyan sinirlerde sorun olduğunda ortaya çıkan bir durumdur. Kulak kendi içinde bölümlere ayrılır ve kaybı yaratan sorun bu bölümlerin hangisinden kaynaklanıyorsa işitme kaybı ona göre isimlendirilir.
Problem;
Dış kulak (dış kulak kanalı) ve/veya orta kulaktan (kulak zarı, çekiç,örs,üzengi kemikçikleri) kaynaklı ise işitme kaybı iletim tipidir.
İç kulak ve/veya işitme siniri, devamında da beyne uzanan yollardaysa sensörinöral tiptir.
Bazen de hem iletim, hem sensörinöral kaynaklı problemler aynı anda oluşur, bu işitme kaybı ise mikst tip olarak isimlendirilir.
İletim tipi işitme kaybı
Sesin dış ortamdan iç kulağa, dış kulak kanalı, kulak zarı ve orta kulaktaki kemikçikler yoluyla iletilmesindeki problemlerden kaynaklanır. Yetişkinlerde iletim tipi işitme kaybının en yaygın nedenleri; dış kulak yolunda kulak kiri birikintisi, otoskleroz(kemikçik sisteminde kireçlenmeye bağlı anormal kemik oluşumu), kolesteatom( kulak zarının arkasında anormal, kanserli olmayan kist gelişmesi) ve orta kulak iltihabıdır.
Sensörinöral tip işitme kaybı
İç kulak ve sonrasındaki yapılarda meydana gelen sorunlardan kaynaklanır. Kayba neden olan hastalık bazen kaybın süresi ile kendini belli edebilir.
Saatler veya günler içinde gelişmişse; ani işitme kaybı, labirentit, Meniere Hastalığı(baş dönmesi, kulakta dolgunluk, işitme kaybı ve kulak çınlaması ile karakterize iç kulak hastalığı)…
Haftalar içerisinde gelişmişse ilaçlara bağlı yan etkiler…
Yıllar içerisinde gelişmişse gürültüye bağlı işitme kaybı olabilir.
İşitme kaybının farklı tipleri olmasının yanı sıra kaybın büyüklüğünü ifade eden farklı dereceleri de vardır.
Kabaca tarif etmek gerekirse;
Hafif derecede kayıp yaşayan biri, işitmesinin iyi olduğunu yalnızca gürültülü ortamlarda konuşulanları anlamadığını,
Orta derecede kayıp yaşayan biri, normal ortamda bile bazen konuşmaları anlamada zorluk çektiğini,
İleri derecede kayıp yaşayan biri, duymakta zorlandığını yalnızca karşısındaki kişiler yüksek sesle konuşursa anlayabildiğini,
Çok ileri kayıp yaşayan biri ise telefonla konuşamadığını, insanlar yüksek sesle bile konuşsa anlayamadığını ve dudak okuduğunu ifade eder.
Doğum sırası enfeksiyonları (ör. Sitomegalovirüs, kızamıkçık), ailede çocukluğunda işitme kaybı yaşayan birilerinin olması, yenidoğan yoğun bakım ünitesinde 5 günden fazla kalma, kulak veya kafa yapısı anormallikleri, işitme kaybıyla ilişkili sendromlar (ör. Usher, Waardenburg, Alport), menenjit, kemoterapi, kafa travmaları çocukluk çağı işitme kayıpları için en yaygın risk faktörleridir. Ayrıca okula yeni başlayan çocukların sık sık geçirdiği orta kulak iltihapları da işitme kaybının en yaygın nedenidir.
Yetişkinlerde İşitme Kaybı İçin Risk Faktörleri
Yaş, gürültüye maruz kalma, ailede işitme kayıplı bireylerin bulunması, bazı ilaçların iç kulağa yaptığı yan etkiler, sigara içmek ve diyabet yetişkinler için verilebilecek yaygın risk faktörleri örnekleridir.
İşitme Kaybı İçin Önlemler
İşitme kaybını önlemenin en iyi yolu hem iş hem de diğer zamanlarda aşırı gürültüye maruz kalmaktan kaçınmaktır. Eğer iş ortamı yüksek gürültüye sahipse kulak koruma tıkaçları işitmenin korunması konusunda yarar sağlayacaktır. Başka bir yol, işitme sistemine yan etkisi olan ilaçlardan kaçınmaktır. Kullanılan ilaçların işitme sistemine herhangi bir yan etkisi olup olmadığının kontrolü çok önemlidir. Yine tekrarlayan kulak enfeksiyonları, işitmenin düzenli bir şekilde değerlendirilmesini gerektirmektedir. Kafa travmasını önlemek için tedbirler almak da işitme kaybından korunmanın bir başka yoludur.
Odyolojik Değerlendirme
İşitme ve denge uzmanları olan odyologlar, işitme kaybının, işitme kaybının yol açabileceği denge problemlerinin ve işitme kaybının eşlik etmediği, tek başına var olan denge problemlerinin klinik yönetiminde kritik öneme sahiptir. İşitme kaybı şüphesi olan kişiler odyoloji kliniklerine geldiklerinde ilk olarak hasta hikayesi alınmaktadır.
Hikaye alma; “İşitme kaybınızı ilk ne zaman fark ettiniz?”, “Kullandığınız bir ilaç var mı?” gibi sorulardan oluşmaktadır. Otoskopik Değerlendirme; Kulak kiri bazen işitme kaybına neden olabilmektedir. Bu nedenle otoskopik muayenede kulak kiri fark edilirse öncelikle kirin temizlenmesi gerekecektir. Hasta hikayesi ve otoskopik kontrolün ardından işitme kaybının tipini/derecesini ortaya çıkarmak, konuşmaları anlama yeteneğini değerlendirmek için sessiz test kabinlerinde detaylı odyometrik inceleme yapılır.
Hastanın şikayetleri ve işitme kaybının tipi/derecesi doğrultusunda, işitmeye yardımcı olacak doğru yolu belirlemek çok önemlidir.
İşitme kaybının yönetilmesinde en çok uygulanan yöntem işitme cihazı uygulamalarıdır. Odyologlar tarafından hastanın işitme kaybına göre özenle ayarlanmış bir işitme cihazı işitme kaybının hasta üzerinde yarattığı olumsuz etkileri oldukça hafifleterek hastayı rahat ettirecektir.
Yardımcı dinleme cihazları işitme kaybında kullanılan bir başka seçenektir.
Bazı durumlarda, özellikle çok ileri derecede işitme kayıplarında, işitme cihazları fayda gösterememektedir. Bu durumlarda cerrahi olarak uygulanan sesi doğrudan işitme sinirine gönderen koklear implantasyon yönteminden yararlanılır.
Belirli işitme kaybı türleri için de kulak ameliyatı, kulak tüpü ve ilaç tedavisi de uygulanan diğer yöntemlerdir.
