Son Güncellenme Tarihi : 09.12.2021 14:21
Doğum kontrol yöntemleri insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlar gebeliğin cinsel birleşme sonucu ortaya çıktığını fark edecek düzeye ulaşır ulaşmaz gebeliği önleme çabalarına girmişlerdir.
Kadın vücudundaki doğal hormonlar olan progesteron ve östrojen gibi düşük dozlarda 2 hormon (bir progestin ve bir östrojen) içeren haplardır. Yumurtalıklardan yumurta salınımını (yumurtlama) önleyerek çalışır. %93 Koruyucudur. Etkililik kullanıcıya bağlıdır: Önerilen gün ve saatte kullanılmalıdır. Kadın tarafından kontrol edildiğinden kullanımı kolaydır. Eczanelerde kolaylıkla temin edilir. Bildirilen yan etkiler arasında kanama düzenlerindeki değişiklikler, baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, kilo değişimi, ruh hali değişiklikleri, akne ve kan basıncında hafif artış (mm Hg) görülür. Risklerin yanı sıra KOK kullanımı, kullanıcıları 2 önemli kanser türünden korumasına yardımcı olur. Bunlar, yumurtalık kanseri ve uterus zarının kanseri (endometriyal kanser)dir. Bu koruma, KOK’ların kullanımı durdurulduktan sonra 15 yıl veya daha uzun süre devam eder.
Kimlerin kullanması uygundur?
Çocuğu olan veya olmayan kadınlar, evli veya evli olmayanlar, ergenlik döneminde olanlar ve 40 yaş üstü kadınlar dahil olmak üzere herhangi bir yaşta olanlar, doğumdan sonra ve emzirme döneminde olanlar, düşük veya dış gebelik geçiren kadınlar, sigara içen ve 35 yaşın altında olanlar, şu anda veya geçmişte anemiye sahip kadınlar, varisli damarlara sahip olanlar ve HIV ile yaşıyorsanız antiretroviral tedavide olsun ya da olmasın bu kişilerin kullanmasında sakınca yoktur.
Kadın vücudundaki doğal progesteron hormonu gibi çok düşük dozlarda progestin içeren haplardır. Östrojen içermez bu nedenle emzirme döneminde ve östrojen ile yöntemleri kullanamayan kadınlar tarafından kullanılabilir. Yumurtalıklardan yumurta salınımını önleyerek adet döngüsünü bozarak (yumurtalama önlenir) ve servikal mukusu kalınlaştırarak çalışır (bu, spermin bir yumurtayla buluşmasını engeller). %99 Koruyucudur. Etkililik kullanıcıya bağlıdır: Önerilen gün ve saatte kullanılmalıdır. Bildirilen yan etkiler arasında kanama düzenlerindeki değişiklikler, emziren kadınlar için, doğumdan sonra aylık kanamanın geri dönüşünde daha uzun gecikme (uzamış doğum sonrası amenore), baş ağrısı, baş dönmesi, ruh hali değişiklikleri, göğüslerde hassasiyeti, karın ağrısı, mide bulantısı görülür.
Kimlerin kullanması uygundur?
Emziren (doğumdan hemen sonra başlayabilir), çocuğu olan veya olmayan kadınlar, evli veya evli olmayanlar, ergenlik döneminde olanlar ve 40 yaş üstü kadınlar dahil olmak üzere herhangi bir yaşta olanlar, doğumdan sonra ve emzirme döneminde olanlar, düşük veya dış gebelik geçiren kadınlar, sigara içen ve 35 yaşın altında olanlar, şu anda veya geçmişte anemiye sahip kadınlar, varisli damarlara sahip olanlar ve HIV ile yaşıyorsanız antiretroviral tedavide olsun ya da olmasın bu kişilerin kullanmasında sakınca yoktur.
Yumurtaların yumurtalıklardan salınmasını (yumurtlama) önleyerek veya geciktirerek çalışır. Bir kadın ertesi gün hapı aldıktan hemen sonra hamile kalabilir. Bu hap hamileliği yalnızca önceki 5 gün içinde meydana gelen cinsel eylemlerden korur.
Enjekte edilebilir kontraseptifler, medroksiprogesteron asetat (MPA) ve noretisteron enantat (NET-EN) dir. Her biri, bir kadının vücudundaki doğal progesteron hormonu gibi bir progestin içerir. Östrojen içermez ve bu nedenle doğumdan 6 hafta sonra emzirme boyunca ve yöntemlerini kullanamayan kadınlar tarafından kullanılabilir. Depo, Depo-Provera ve Petogen olarak da bilinir. Yumurtalıklardan yumurta salınımını (yumurtlama) önleyerek çalışır.
Kadının vücudundaki doğal hormonlar olan progesteron ve östrojen gibi 2 hormon içerir: progestin ve östrojen. Enjekte edilebilir kontraseptif, medroksiprogesteron asetat (MPA)dir. Etkliliği kadının gününde ve saatinde enjeksiyonu yapmasına bağlıdır. Koruyuculuk %97’dir.
Temiz ve kuru olan kolun üst dış kısmına, sırta, karına veya kalçasına uygulanır. Yapışkan, ilaçlı kısım cilde 10 saniye boyunca bastırmalıdır. Yapıştığından emin olmak için parmağını kenar boyunca gezdirmelidir. Yama, iş, egzersiz, yüzme ve banyo sırasında vücutta kalacaktır. Yamayı 3 hafta boyunca her hafta değiştirmelidir. Örneğin, ilk yama, pazartesi günü takılmış ise, he hafta pazartesi günleri uygulanmalıdır. Tahrişi önlemek için yeni yama, önceki yamanın olduğu ciltte aynı yere uygulanmamalıdır. Dördüncü haftada yama takılmamalıdır. Regl kanaması sonrası yeni bir yama uygulamalıdır. Yama takmadan 7 günden fazla bir süre geçmemelidir.
Bir kadının vajinasına yerleştirdiği esnek bir halka. Bir kadının vücudundaki doğal hormonlar olan progesteron ve östrojen gibi bir progestin ve östrojen olmak üzere halkanın içinden sürekli olarak 2 hormon salgılar. Hormonlar vajina duvarından doğrudan kan dolaşımına emilir. Yüzük 3 hafta yerinde bırakılır, ardından dördüncü hafta çıkartılır. Bu dördüncü hafta boyunca kadının aylık kanaması olacaktır. NuvaRing olarak da adlandırılır. Yumurtalıklardan yumurta salınımını (yumurtlama) engelleyerek çalışır. Koruyuculuk %98’dir.
Kadın vücudunda progesteron doğal hormonu gibi bir progestin salgılayan, her biri bir kibrit çöpü büyüklüğünde olan küçük plastik çubuklardır. Kadının üst kolunun iç tarafındaki deri altına bir veya iki çubuk yerleştirmek için küçük bir cerrahi prosedür uygular. Östrojen içermez ve bu nedenle emzirme döneminde ve östrojen ile yöntemleri kullanamayan kadınlar tarafından kullanılabilir.
Vajina ve serviks yoluyla bir kadının rahmine yerleştirir. Neredeyse tüm RİA türlerinde bir veya iki ip veya bunlara bağlı ipler bulunur. İpler rahim ağzından vajinaya asılır. Sperm ve yumurtaya zarar veren kimyasal bir değişikliğe neden olarak çalışır.
Her gün az miktarda levonorgestrel salgılayan T şeklinde plastik bir cihazdır. (Levonorgestrel, bazı kontraseptif implantlarda ve oral kontraseptif haplarda da kullanılan bir progestin hormonudur.) Vajina ve serviks yoluyla bir kadının rahmine yerleştirir. Levonorgestrel salgılayan intrauterin sistem, LNG-IUS veya hormonal RİA olarak da adlandırılır. Spermin yumurtayı döllemesini engelleyerek çalışır.
Daha fazla çocuk istemeyen kadınlar için kalıcı cerrahi kontrasepsiyondur. En sık kullanılan 2 cerrahi yaklaşım bulunmaktadır. İlki minilaparotomi, karında küçük bir kesi yapılmasını içerir. Fallop tüpleri kesilmek veya bloke edilmek üzere kesiye getirilir. İkincisi ise laparoskopi, lens içeren uzun, ince bir tüpün küçük bir kesiden karın içine sokulmasını içerir. Bu laparoskop, doktorun karındaki fallop tüplerine ulaşmasını ve bloke etmesini veya kesmesini sağlar. Tüp sterilizasyon, tüp ligasyonu, istemli cerrahi kontrasepsiyon, tüpektomi, bi-tubal ligasyon, tüplerin bağlanması, minilap ve "operasyon" olarak da adlandırılır. Fallop tüpleri tıkandığı veya kesildiği için işe yarar. Yumurtalıklardan salınan yumurtalar tüplerden aşağı hareket edemez ve bu nedenle spermle karşılaşmazlar.
Daha fazla çocuk istemeyen erkekler için kalıcı kontrasepsiyondur. Skrotumda bir delik veya küçük bir kesi ile, sağlayıcı spermi penise taşıyan (vas deferens) iki tüpün her birini bulur ve kesip kapatılarak veya ısı veya elektrik uygulayarak bloke edilir. Her vaz deferensı kapatarak spermi semenden uzak tutarak çalışır. Semen boşalır, ancak gebeliğe neden olamaz.
Spermi vajinanın dışında tutan, hamileliği önleyen bir bariyer oluşturarak çalışır. Ayrıca menide, peniste veya vajinadaki enfeksiyonların diğer partneri enfekte etmesini önler.
Spermi vajinadan uzak tutan, hamileliği önleyen bir bariyer oluşturarak çalışır. Ayrıca menide, peniste veya vajinadaki enfeksiyonların diğer partnere bulaşmasını önlemeye yardımcı olur.
Cinsel ilişkiden önce rahim ağzına yakın vajinanın derinliklerine yerleştirilen sperm öldürücü maddeler. Nonoxynol-9 en yaygın olarak kullanılmaktadır. Köpüren tabletler, eriyen veya köpüren fitiller, basınçlı köpük kutuları, eritme filmi, jöle ve krem halinde mevcuttur. Filmler, fitiller, köpüren tabletler veya köpüren fitiller tek başlarına veya prezervatiflerle kullanılabilir. Sperm hücrelerinin zarını kırarak, öldürerek veya hareketlerini yavaşlatarak çalışır.
Serviksi sıkıca kaplayan yumuşak, derin, lateks veya plastik bir kauçuk kap. Özel olarak eğitilmiş bir sağlık profesyoneli tarafından takılması gerekir. Yaygın olarak kullanılan en az etkili yöntemlerden biridir. Koruyuculuk oranı %68’dir.
“Doğurganlık bilinci”, bir kadının adet döngüsünün doğurganlık zamanının ne zaman başladığını ve bittiğini nasıl söyleyeceğini bildiği anlamına gelir. Doğal aile planlaması olarak adlandırılır. Takvime dayalı yöntemler, doğurganlık zamanının başlangıcını ve sonunu belirlemek için adet döngüsü günlerinin kaydını tutmayı içerir. Örneğin: Adet döngüsünün 8-19. Günlerinde korunmasız vajinal cinsel ilişkiden kaçınan Standart Günler Yöntemi ve takvim ritmi yöntemi.
Erkek boşalmadan hemen önce penisini partnerinin vajinasından çeker ve vajinanın dışına boşalarak menisini dış cinsel organından uzak tutar. Spermi kadının vücudundan uzak tutarak çalışır. Koruyuculuk %80’dir.
Emzirmenin doğurganlık üzerindeki doğal etkisine dayalı geçici bir aile planlaması yöntemi. "Laktasyonel", emzirmeye ilişkin anlamına gelir. "Amenore", aylık kanamanın olmaması anlamına gelir. Laktasyonel amenore yöntemi (LAM) 3 koşul gerektirir. Üçü de karşılanmalıdır:
1. Annenin regl dönemleri geri dönmemiştir.
2. Bebek tamamen veya neredeyse tamamen emzirilir ve sık sık gece gündüz beslenir.
3. Bebek 6 aylıktan küçük. "Tamamen emzirme" hem yalnızca anne sütüyle beslemeyi (bebek anne sütüne ek olarak başka sıvı veya yiyecek, su bile almaz) hem de neredeyse tamamen emzirmeyi (bebek her seferinde bir kez vitamin, su, meyve suyu veya diğer besinleri alır) içerir. “Neredeyse tamamen emzirme”, bebeğin anne sütüne ek olarak bir miktar sıvı veya yiyecek aldığı anlamına gelir, ancak beslemelerin çoğunluğu (tüm emzirmelerin dörtte üçünden fazlası) anne sütüdür. Koruyuculuk %98’dir.
