Prof. Dr. Süleyman İrvan: “Google gazeteciliği haberciliğin özünü bozdu!”
Haber sitelerinin daha iyi habercilik yerine daha çok tıklanacak haberlere yöneldiğini ifade eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, bu durumun da gazeteciliğin özünü bozduğunu söyledi. “Maalesef haber siteleri daha iyi habercilik yerine daha çok tıklanacak haberlere yöneliyorlar” diyen İrvan, “Google, Okuma Motoru Optimizasyonu (SEO) gibi bir saçmalığı maalesef gazeteciliğin içine soktu, 5N1K gazeteciliğinin özünü bozdu. Artık bir olayı tam ve doğru anlatmak değil, aranan soruya cevabı bulana kadar okuru sayfada tutmak daha önemli hale geldi.” diye konuştu. Haber sitelerinin en önemli kaynağının reklam geliri olduğunu kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, asıl sorunun gizli reklamlar olduğunu söyledi.
Haber siteleri “daha çok tıklanacak” habere yöneliyor
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Süleyman İrvan, haber sitelerinde yoğun şekilde rastlanan reklam trafiği ve bu durumun etkilerine ilişkin değerlendirmede bulundu.
“Bu, bedava haber okuyabilmenin masrafsız maliyetidir.”
Okuyucu olarak haber sitelerinde yoğun bir reklam trafiğine maruz kalındığını belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, haber sitelerinin en önemli gelir kaynağının reklam olduğunu söyledi. Prof. Dr. Süleyman İrvan, şöyle devam etti:
“Ancak bu, bedava haber okuyabilmenin masrafsız bir maliyetidir. Özellikle Türkiye’de haber sitelerinin en önemli gelir kaynağı Google reklamlarıdır. Elbette Adguard, Adblock gibi reklam engelleyiciler var ama bir okur olarak haber sitelerinde bu engelleyicilerin kullanılmasının etik açıdan doğru olmadığını söyleyebilirim. Nedeni ise bu engelleyiciler yoluyla en önemli gelir kaynağı Google reklamları olan bir haber sitesinin gelir kaynağı kesilmiş oluyor. Nasıl ki bir Youtube kanalına sadece abone olarak ve yüklenen videoları izleyerek bağımsız gazetecileri ve sokak röportajcılarını destekleyebiliyorsak, Google reklamlarına maruz kalarak da bağımsız haberciliği destekliyoruz. Haber alma özgürlüğümüz Google reklamlarına maruz kaldığımızda değil, takip ettiğimiz haber sitesi finansman desteği sağlayamayıp kapandığında engellenir.”
“Asıl sorun, haber formatında gizli reklam yapılmasıdır”
Haber sitelerinin tek gelir kaynağının Google reklamları olmadığını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Eğer bir gün örneğin ABD’de olduğu gibi biz de haber okumak için haber sitelerine para ödemeye ve ücretli abone olmaya başlarsak reklamsız bir haber sitesi de talep edebiliriz. Aslında Türkiye’de asıl sorun çok daha vahimdir. Asıl sorun, haber sitelerinde reklamların yayımlanması değildir. Asıl sorun, iş birliği vesaire adı altında ve ücreti mukabilinde haber formatında gizli reklam yapılmasıdır. Reklamları engelleyicilerle önleyemek mümkün ama gizli reklamları engelleyemeyiz. Mücadele etmemiz gereken, bu tür bir gazeteciliktir.” diye konuştu.
Reklama tıklayarak haber sitesine destek olunabilir
Bir okur olarak haber sitesinde karşımıza sürekli bazı ürünlerin reklamı çıkmasının elbette rahatsız edici olduğunu ifade eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Ancak yukarıda da belirttiğim gibi reklamı gördüğünüzde rahatsız olmaktan ziyade belki o reklama tıklanarak haber sitesine daha fazla kaynak sağlanmasına da yardımcı olunabilir. Bir yerel haber sitesinde aynen şu ifadeler yer alıyor: ‘ …………… adresini ziyaret ederek haber okuyabilirsiniz. Haberleri okurken sayfanın yanında ve üst kısmında çıkan reklamları tıklamayı da ihmal etmeyin.’ Haklı bir talep.” diye konuştu.
Yabancı haber sitelerinde durum ne?
Ülkemizde internet üzerinden yayın yapan haber siteleri ile yabancı haber siteleri kıyaslandığında ortaya çıkan farklara da değinen Prof. Dr. Süleyman İrvan, şunları söyledi:
“Genelleme yapmayı çok doğru bulmamakla birlikte takip ettiğim yabancı haber/medya siteleri içinde benim en ilginç bulduğum site theguardian.com sitesi. Sitede reklam yok, üstelik haberleri okumanız için ücret de talep etmiyor. Peki nasıl ayakta duruyor? Okur bağışlarıyla elbette. Bir haber okuduğunuzda karşınıza şöyle bir çağrı metni çıkıyor: ‘Milyarder bir sahibimiz yok ve biz kendimizi gerçeklik, titizlik ve dürüstlükle tanımlanan bir gazeteciliğe adadık. Ancak okur tarafından finanse edilen bir medya kuruluşu olarak bunları yapabilmemiz için desteğinize ihtiyacımız var. Eğer haber için para ödeyebilecek durumdaysanız lütfen yapınız. Sizlerin sayesinde milyonlarca kişi Guardian’ın haberlerini okumaya devam edecek.’ Anlamlı değil mi? Herhangi bir zorlama yok ve 2 milyon civarında bir okur gazeteye maddi destek sağlıyor.”
Daha çok tıklanacak habere yöneliyorlar
Haber sitelerinin daha iyi habercilik yerine daha çok tıklanacak haberlere yöneldiğini ifade eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, bu durumun da gazeteciliğin özünü bozduğunu söyledi. “Maalesef haber siteleri daha iyi habercilik yerine daha çok tıklanacak haberlere yöneliyorlar” diyen Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Buna Google gazeteciliği diyoruz. Google nihayetinde küresel bir şirket ve ana amacı daha çok gelir elde etmek. Toplumları daha iyi bilgilendirmek, daha iyi gazeteciliği fonlamak gibi bir derdi yok Google’ın. Ne yapıyor? Algoritması sayesinde daha çok okunan haberleri daha görünür hale getiriyor.” dedi.
SEO, gazeteciliğin özünü bozdu
Haber sitelerinde artık SEO editörlerinin olduğunu kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, sözlerini şöyle tamamladı: “Google, Okuma Motoru Optimizasyonu (SEO) gibi bir saçmalığı maalesef gazeteciliğin içine soktu, 5N1K gazeteciliğinin özünü bozdu. Artık bir olayı tam ve doğru anlatmak değil, aranan soruya cevabı bulana kadar okuru sayfada tutmak daha önemli hale geldi. Haber sitelerinin neredeyse tamamında SEO editörleri var artık. Bu editörler, neyin haber değeri taşıdığına değil, neyin Google’da arandığına odaklanıyorlar ve o yönde içerikler üretiyorlar. Google’da iyi gazetecilik demek, arama motorunda en önde çıkan içerik demek. Çünkü parayı o içerik kazandırıyor. Gazeteciliğin bu cendereden çıkabilmesi çok kolay değil. Alternatif gelir modelleri geliştiremezsek Google gazeteciliğine razı geleceğiz demektir.”
Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA)