Normal ses düzeyi rahatsız ediyorsa dikkat!
Günlük hayatta bazı sesler bireylerde rahatsızlık yaratabiliyor. Uzmanlar, odyoloji literatüründe ses yüksekliği algısı bozukluğu olarak tanımlanan hiperakuzi rahatsızlığı yaşayan bireylerin normalde rahatsız etmeyen ses düzeylerinden oldukça fazla rahatsız olabildiklerini belirtiyor. Hiperakuzi rahatsızlığının bireylerde baş ağrısı, denge sorunları, koku ve ışığa duyarlılık gibi sorunlara yol açtığını ifade eden uzmanlar, yaşamın birçok alanını olumsuz etkilediğine dikkat çekiyorlar.
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Odyoloji Bölümü Arş. Gör. Mina Gök ve Arş. Gör. Busemnaz Avşar, seslerin tahammül edilemez hale geldiği ses yüksekliği algısı bozukluğu olarak tanımlanan hiperakuzi hakkında önemli bilgiler paylaştılar.
Normal sesler rahatsızlık verebiliyor
Hiperakuzinin odyolojik literatürde en sık kullanılan terimler arasında olduğunu belirten Odyoloji Bölümü Arş. Gör. Mina Gök, “Hiperakuzi, normalde zararsız olduğu düşünülen seslerin tahammül edilemez hale geldiği ses yüksekliği algısı bozukluğudur ve oldukça sık görülür. Sağlıklı kişilere rahatsızlık vermeyen sesler, hiperakuzili bireyler tarafından çok yüksek hatta acı verici olarak algılanabiliyor. Hiperakuzi birbirlerine benzerliği nedeniyle sıklıkla fonofobi ve mizofoni ile karıştırılıyor. Oysaki hiperakuzi işitme sistemi kaynaklı bir bozukluktur. Mizofonide kişiler yalnızca bazı özel seslere hassasiyet gösterirler. Fonofobi ise ses korkusudur ve her ikisi de duyguların düzenlendiği beyin bölgesi ile alakalı bozukluklardır” dedi.
Hayat kalitesini düşürüyor
Hiperakuzinin yaşamın sosyal, psikolojik, akademik ve ekonomik alanlarını etkileyerek hayat kalitesini düşürebildiğine dikkat çeken Gök, “Ağır vakalarda durum eve kendini kapatmaya kadar gidebiliyor. Hiperakuzi rahatsızlığı yaşayan bireyler günlük ve normal ses şiddetindeki seslere tahammül edemezler, bazı çevresel sesler onlar için işkence haline gelir. Ayrıca hastalarda baş ağrısı, denge sorunları, koku ve ışığa duyarlılık gibi şikâyetler de görülebiliyor. Hastalara rahatsızlığa neden olan sesler sorulduğunda pes ve tiz seslerden trafik sesine kadar geniş bir bantta seslerden rahatsızlık duydukları yanıtı alınmıştır. Gürültü, rahatsızlık faktörlerinden sadece bir tanesidir. Hastalar arasında hiperakuziye bağlı zorluk yaratan sesler ve durumlar değişkenlik gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Hiperakuzi çınlama habercisi olabilir
Arş. Gör. Mina Gök, hiperakuzisi olan hastaların yaklaşık yüzde 90’ında çınlama şikayeti gözlendiğini söyledi ve sözlerine şöyle devam etti: “Bu nedenle hiperakuzinin çınlama habercisi olabileceği ve her iki olgunun da benzer mekanizmalardan kaynaklanabileceği düşünülüyor. Kulak çınlaması ve hiperakuzi; anksiyete ve stres ile şiddetlenebiliyor. Ayrıca her iki durum için de depresyon görülme olasılığının oldukça yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Yaygın görülen bir rahatsızlık olmasına rağmen hiperakuzinin nasıl oluştuğu hakkında evrensel bir fikir birliği olmamakla birlikte yüksek gürültüye maruz kalma en yaygın neden olarak karşımıza çıkıyor. Bu nedenle, mesleki gürültü maruziyeti ve gürültüye bağlı işitme kaybı başlıca risk faktörleri olarak gösteriliyor. Araştırmalar; profesyonel müzisyenlerin, özellikle de pop/rock müzik çalan ve kendilerini uzun süreli yüksek şiddette sese maruz bırakan kişilerin hiperakuziye yakalanma olasılıklarının daha yüksek olduğunu gösteriyor.”
Risk faktörleri sorgulanıyor
Ayrıntılı bir hasta hikayesinin odyolojik değerlendirmenin ilk basamağı olduğunu belirten Arş. Gör. Busemnaz Avşar, “Hiperakuzi için olası risk faktörleri sorgulanırken; bir psikiyatrik hastalığın olup olmadığı, gürültüye maruz kalma ve akustik travma geçmişi gibi durumların mutlaka gözden geçirilmesi gerekiyor. Hiperakuzi tanısında kullanılan birkaç yöntem vardır. Bunlar odyologlar tarafından yapılan ses yüksekliği rahatsızlık seviyelerini ölçeklendirme teknikleridir. Desibel cinsinden ölçülen ses yüksekliği rahatsızlık seviyesi (LDL), kişinin bir sesi rahatsız edici derecede yüksek olarak algıladığı noktayı tanımlar. Hiperakuzili hastalarda bu ses seviyesi, ortalama seviyenin 100 dB HL olduğu genel popülasyona kıyasla çok daha düşüktür. İşitme kaybının etkisi olmaksızın hiperakuzi, tüm frekans bantlarını etkiler. Böylece hastaların odyometrik bulgularında LDL seviyesinin benzer şekilde tüm frekanslarda azaldığı görülür” dedi.
Odyometrik testlerde dikkatli olunmalı
Odyometrik testlerin azami özen gösterilerek yapılması gerektiğinin önemine dikkat çeken Avşar, “Burada dikkat edilmesi gereken nokta, odyologlar tarafından hastaya verilen ilk test tonunun özenle belirlenen bir seviyede tutulması gerektiğidir. Aksi halde, kişiyi rahatsız olacağı uyarana maruz bırakmak, yardım etmek yerine bu sıkıntıyı artırma ve durumu daha da kötüleştirme riskini taşır. Rahatsızlık eşiğini aşma olasılığı olan diğer testlerden de kaçınılmalıdır” ifadelerini kullandı.
Nörolojik semptom varsa görüntüleme teknikleri kullanılmalı
Hiperakuzili hastalarda tek taraflı semptomlar ve odyolojik bulgular gözlendiğinde nörolojik semptomların varlığı gibi durumlarda görüntüleme tekniklerinin kullanılması gerektiğini belirten Avşar, “Görüntüleme yöntemini seçerken de hastanın durumu her zaman göz önünde bulundurulmalı. Örneğin MRI taramalarına kıyasla bilgisayarlı tomografi (BT) gibi daha sessiz yöntemlerin kullanılması gerekir” dedi.
Tinnitus Yeniden Eğitim Terapisi yönteminin popülaritesi artıyor
Bazı iç kulak kaynaklı hiperakuzi durumları için cerrahi müdahale gerekli olabildiğini ve operasyona tetkikler sonrası Kulak, Burun, Boğaz hekimlerinin karar verdiğini belirten Arş. Gör. Busemnaz Avşar, “Hiperakuzi tedavisi hastalık nedeniyle oluşan psikolojik yükü hafifletmeyi amaçlıyor ve genelde fiziksel semptomları ortadan kaldırmayı hedefliyor” diye konuştu.
Avşar, hiperakuzi tedavi yöntemlerini şöyle sıraladı:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) en etkili yöntemlerden biridir. LDL seviyesini arttırarak normale yaklaştırdığı ve hiperakuzi şiddetini azalttığı gösterilmiştir.
- Tinnitus Yeniden Eğitim Terapisi (TRT) hastayı durumu hakkında bilgilendirmeyi amaçlamaktadır ve hiperakuzi için kullanımı giderek popüler hale gelmektedir.
Alternatif tedaviler de hiperakuzi için tercih edilebiliyor. Vitamin takviyeleri, akupunktur, egzersiz, yoga, meditasyon, masaj, gevşeme terapisi ve hipnoz gibi yaklaşımlar uygulanabiliyor.
Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA)